مناطق تاریخی قزوین
سابقه تاریخی منطقه قزوین به دوران حکومت مادها در قرن نهم پیش
از میلاد می‌رسد. در آن زمان ناحیه قزوین مورد تاخت و تاز اقوام
مختلف از جمله دیالمه طبرستان قرار می‌گرفت. قزوین در اوایل‌دوران
اسلامی محل استقرار نیروهای فاتح عرب بود و در اوایل دوره صفوی به
پایتختی انتخاب شد. در دوره قاجار و معاصر نیز به دلیل نزدیکی به
تهران از کانون‌های مهم حکومتی محسوب می‌شد. شخصیت‌های‌برجسته ادبی و
اجتماعی مانند عبید زاکانی، علامه قزوینی، علامه دهخدا و عارف
قزوینی از شاعران توانای‌دوران مشروطیت از این شهر برخاسته‌اند.
قلعه الموت، قزوین
این
قلعه بر فراز کوهی قرار دارد که اطراف آن را پرتگاه‌های عظیم و
بریدگی‌های شگفت فراگرفته است. تنها راه دسترسی به این قلعه، راه
بسیار باریکی در جانب شمال آن است. قلعه الموت از دو بخش‌شرقی و
غربی و هر بخش از دو قلعه پایین و قلعه بالا تشکیل شده است. طول
قلعه حدود ۱۲۰ متر و عرض آن در نقاط مختلف بین ۱۰ تا ۲۵ متر متغیر
است. دیوار شرقی قلعه بالا که از سنگ و ملاط گچ ساخته شده، حدود
۱۰ متر طول و ۵ متر ارتفاع دارد. در جانب شمال غربی قلعه بالا دو
اتاق در داخل سنگ کوه کنده‌اند. که در یکی‌از آنها چاله آب کوچکی
وجود دارد.
پای این اتاق دیوار شمالی قلعه به طول ۱۲ متر و پهنای ۱ متر قرار
دارد و پایین‌تر از سطح قلعه ساخته شده که پرتگاه مخوفی دارد. در
جانب شرقی قلعه، پاسداران قلعه و خانواده‌های آنها ساکن بوده‌اند.
دیوار غربی این قسمت به ارتفاع ۲ متر همچنان پابرجاست. در این سمت
سه آب انبار کوچک نیز در دل سنگ کنده شده است. بین قلعه بالا و
پایین میدانگاهی است که بر گرداگرد آن، دیواری محوطه قلعه را به
دو قسمت تقسیم کرده است. از برج‌های قلعه، سه برج گوشه‌های
شمالی و جنوبی و شرقی همچنان پابرجاست.دروازه و تنها راه ورود به
قلعه در انتهای ضلع شمال شرقی قرار دارد. مدخل راه منتهی به
دروازه، از پای برج‌شرقی است که چند متر پایین‌تر از آن واقع شده
است.
مصالح قسمت‌های مختلف قلعه سنگ، ملاط گچ، آجر، کاشی و
تنپوشه سفالی است. در سمت غرب قلعه، قبرستان قدیمی اسب کله‌چال
قرار دارد که در بالای تپه‌مجاور آن بقایای چند کوره آجرپزی نمایان
است.
عمارت چهل ستون، قزوین
این
بنای تاریخی، یادگاری از دوران صفوی است و در وسط یک باغ و در دو
طبقه قرار دارد. این بنا تالار بزرگی دارد و در روزگار رونق، درهای
خاتم کاری، راهروهایی با تزئینات نقاشی،کاشی کاری و طلاکاری داشته
است که به مرور زمان، از بین رفته و زیبایی اولیه خود را از دست
داده است.
آب‌انبار سردار بزرگترین آب انبار تک گنبدی ایران است که در سال ۱۲۲۷ هجری قمری در محله راه ری شهر قزوین ساخته شد.
این
بنای گنبددار که نمونه‌ای شاخص و منحصر به فرد در ایران بشمار می‌رود،
دارای گنبدی رفیع و آجری می‌باشد که نورگیرهایی بر بدنه آجری آن تعبیه
شده‌است.
آب انبار یک نظام بزرگ و جالب از آبرسانی شهری محسوب می‌شود که حجم مخزن
آن بالغ بر سه هزار مترمکعب است. در دو طرف در ورودی «آب انبار سردار»،
سکوی سنگی برای نشستن و استراحت وجود دارد و همچنین راه سنگی و هر پله به
ارتفاع متوسط ۲۵ سانتی متر است که جمعا این آب انبار دارای ۵۰ پله سنگی است
که به کانالی مشهور به راه شیر منتهی شده که دارای سقف قوسی شکل می‌باشد.
ورودی آب انبار دارای یک طاق نمای عریض با قوس جناقی و دو پا طاق جانبی به
صورت دو طبقه بوده که با آجرکاری و کاشی کاری در طرح هندسی آراسته شده‌است.
سقف
داخلی طاق نمای میانی دارای تزیینات آجرکاری همراه با رسم بندی و استفاده
از پا باریک‌های تزیینی است که با کاشی آرایش بیشتری یافته‌است.
سردر عالی قاپو، قزوین
یکی
از بناهای مهم دوره صفوی قزوین حیاط نادری با عمارت‌ها و باغ‌های
بسیار زیبا بود که هفت در داشته است و یکی از آنها را عالی قاپو
می‌نامیدند. سردر عالی‌قاپو درگاه بلندی دارد که به هشتی‌بزرگی متصل
است. در عالی قاپو جلوخانی دارد که در دو طرف آن، دو سکوی پهن با
سنگ ساخته شده است. ازاره‌های سردر با کاشی و بقیه قسمت‌های آن با
گچ پوشیده شده است. در قسمت میانی سردر و بالای در،کتیبه‌ای به
خط ثلث جَلی روی کاشی معرق نوشته شده است. امروزه سردر عالی
قاپو و حیاط و ساختمان‌های شمالی آن، محل اداره شهربانی قزوین
است.
عمارت سردار مفخم
عمارت
سردار مفخم قزوین که در گذشته به عنوان مدرسه امیرکبیر و امروزه به عنوان
خانه فرهنگ امیر کبیر استفاده می‌شود توسط شاهزاده اکبر میرزا ملقب به
سردار مفخم یا بشارت السلطنه بنا شده است.
عمارت سردار مفخم تحت
تاثیر معماری پایتخت ساخته شده و به نوعی متعلق به زمان انتقال معماری
قاجاریه به پهلوی در قزوین است. نکته قابل توجه بنا پلکان مجلل آن است که
در مرکز آن ساخته شده است. این پلکان درست در مقابل سرسرای ورودی قرار
داشته و پس از رسیدن به پاگردی وسیع، دو شاخه شده و راه به طبقه فوقانی می
برد.
کاروانسرای سعدالسلطنه
کاروانسرای
سعدالسلطنه به دستور «سعدالسلطنه» حاکم وقت قاجاریه قزوین ساخته شد.
ارزشمندترین قسمت این بنا، چهار سوق آن است که از تقاطع قائم دو راسته
ایجاد شده و بر فراز آن گنبد بزرگ کاشی‌کاری شده‌ای قرار دارد.
چهار
طرف گنبد را، چهار نیم‌گنبد با رسمی‌بندی و نورگیر فراگرفته‌اند که فضا را
بزرگ‌تر نشان می‌دهند. سرای سعدالسلطنه قزوین بزرگترین کاروانسرای
سرپوشیده و مرکزتجاری داخلی شهری کشور است که با وسعتی افزون بر ۲.۶ هکتار
در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه قاجار ساخته شد.
یکی
از کهن ترین دروازه های شهر قزوین است که به سوی الموت، رودبار و کوشک ها و
شکارگاه های شمال قزوین باز می شده است و دارای یک ورودی با قوس و کلیل و
نیم دایره است. در هر طرف راهرو دو طاق نما ساخته شده که با نرمی به سوی
بیرون پیش آمده و حالت آغوش گشوده را تداعی می کند. این دروازه تنها یک نما
به سوی خارج شهر دارد که از تزیینات کاشی کاری و رسمی بندی برخوردار است و
بدنه رو به داخل آن، آجری ساده است. کاشی کاری موجود در بنا در زمان
فرمانروایی عضدالملک قاجار انجام شده است.
مجموعه
بازار قزوین با معماری جالب و قدیمی خود، یکی از مکان‌های دیدنی شهر قزوین
به شمار می رود. پیشینه بازار در قزوین به یکهزار سال می رسد و با گذشت
زمان این بازار تا دوره صفوی رشد می‌کند و در این دوره با انتخاب قزوین
به‌عنوان پایتخت ایران و پس از آن با احداث طرح‌های قابل توجهی در دوره
قاجار مانند سرای سعد السلطنه در همجواری بازار به علت قرار گرفتن شهر
قزوین در محور ارتباطی پایتخت به‌غرب و شمال ایران ارزش فوق‌العاده‌ای
به‌آن داده می شود.
گذر هر کوی از این بازارها، مسجد، حمام، سراها، تیمچه‌ها و قیصریه‌هایی
وجود دارد که از این میان، تیمچه‌ها مرکز تجارت و قیصریه محل صنعتگران بوده
است. بازار قیصریه قزوین با تاق های آجری و ارتفاع بسیار زیاد، بخش‌هایی
از بازار قزوین است که چهار دروازه دارد و هنوز آثار به جای مانده است.
کلیسای کانتور
کلیسای
کانتور معروف به «برج ناقوس» در جنگ جهانی دوم در زمان اشغال ایران به دست
روس‌ها در شهرستان قزوین ساخته شد. این کلیسای کوچک مانند سایر کلیساها
دارای طرحی چلیپایی است و محراب آن رو به خاور است.
ورودی کلیسا در
ضلع باختری آن قرار دارد و شامل فضای ورودی با سقف شیب‌دار و درب ورودی
است. پس از ورودی، پیش فضای هال قرار دارد که بالای آن برج ناقوس کلیسا با
ارتفاع حدود یازده متر به چشم میخورد. هال شامل نمازخانه و محراب است و در
دو طرف آن، دو فضای مستطیل شکل قرار دارد. فضای محراب به شکل نیم دایره
است و بر فراز آن گنبدی قرار گرفته است. فضای نمازخانه دارای گنبد و فضاهای
جانبی آن دارای پوشش تخت است. در نمای خارجی این کلیسا، ستون‌های تزیینی
دیده می‌شود.
معماری کلیسا چند ضلعی نامنظم است که با آجر قرمز لعابدار پوشیده شده و
نمای جالبی پیدا کرده است. در نمای خارجی کلیسا هم ستون‌های تزیینی زیبایی
به چشم میخورد و به دلیل همین شکل و شمایل خاص کلیسای کانتور در میان
بناهای تاریخی قزوین جایگاهی متفاوت پیدا کرده است. دوگوشه طبقه اول برج
ناقوس همچون نمازخانه دارای ستون نماهای بزرگی است ولی در طبقه دوم برچ
چهار ستون در چهار گوشه آن با فاصله ای از دیوارها قرار داده شده است. به
غیر از تورگیرهای نمازخانه برج ناقوس نیز دارای نورگیرهایی می باشد. حیاط
کلیسا دارای آجرفرش است که در محوطه آن سنگ قبرهایی به چشم میخورد که یکی
آز آنها متعلق به یک خلبان روسی است./ برترینها
گرد آوری مطالب : iranbanou.com
